Alternatieve motortjes bij de fischertechnik

Bij het constructiemateriaal fischertechnik kunnen veel verschillende motoren worden gebruikt. Naast de klassieke mini-, XS-, S-, M- en XM-motor zijn er tegenwoordig ook encoder- en stappenmotoren leverbaar.

Aanvullende motortjes zijn tegenwoordig gemakkelijk en goedkoop te verkrijgen. Met een beetje moeite en een speciale 3D-geprinte houder blijken ze uitstekend te gebruiken naast de 'eigen' motortjes van fischertechnik.

Dit artikel werd ook gepubliceerd in het clubblad (2020-2) van de fischertechnikclub Nederland.

Video : toestemming voor cookies nodig
Instellingen

Gelijkstroommotor alternatieven

Wie regelmatig (gemotoriseerde) modellen in elkaar wil laten staan, kan natuurlijk niet genoeg motortjes hebben. Ik heb mij daarom inmiddels meermalen verwonderd over hoe ik vroeger, in mijn jeugd en 'eerste fischertechnik-periode', alles zo’n lange tijd heb kunnen doen met maar één grijs M-motortje. Inmiddels, zo’n 40+ jaar later, is dat in mijn 'tweede fischertechnik jeugd' natuurlijk al lang niet meer genoeg. Vandaar dat er, sind het herontdekken van mijn oude fischertechnik spulletjes op zolder, al heel wat motortjes zijn bijgekomen.

In de jaren 80 van de vorige eeuw deed ik ook aan modelbouw, en uit die tijd herinner ik me diverse experimenten om modelbouw-motortjes te gebruiken in de fischertechnik modellen. Dat ging vaak eigenlijk best goed. Het lastigste was vaak om met een soms afwijkende motoras-diameter het eerste tandwieltje aan te drijven. En ja, in die jaren had ik nog geen draaibank om hiervoor een eigen verloopje te draaien natuurlijk.... :-)

Bulldozer fischertechnik
Vier motors in behuizing

Toen ik enkele jaren geleden opnieuw in de wereld van fischertechnik binnenstapte, was ik het overzicht dan ook al snel kwijt. In verschillende bouwontwerpen werd, waarschijnlijk weloverwogen, voor specifieke motoren (of overbrengingen zoals 8:1, 20:1 enz) gekozen. De enige vuistregel die ik doorzag hierbij was dat het draaimoment van een motor toeneemt als het toerental afneemt.

Voor mijn eigen begrip heb ik daarom het aanbod van fischertechnik motortjes in een tabelletje geprobeerd op een rijtje te zetten. De tabel is zeker niet compleet. Zo is er van de S-motor een grijze variant, er is een (vrij zeldzame) 'Micro-Motor' met de afmetingen van een normale bouwsteen, én er zijn van veel motoren ook 24 volt varianten voor de industriële modellen. Daarnaast lijken er diverse varianten in omloop van de encoder motoren en heb ik de door fischertechnik gevoerde (Nema-)stappenmotoren voor nu nog even als buitencategorie beschouwd.

Naam

Artikelnummer

Omschrijving

Mini Motor

31062

De klassieke grijze 'Mini Motor'

XS motor

137096

Modernere zwarte variant van de klassieke Mini Motor

S motor

32293

Modernere, krachtigere (zwarte) iets bredere Mini Motor

M motor

31039

Klassieke grijze 'blokje' met de rode worm-as

XM motor

135485

Zwart blokje 6x3x3 cm, overbrenging ongeveer 9:1

Tractor motor

151178

Zilverkleurig/grijs blokje 6x3x3 cm

Encoder Classic TX

135484

Encoder motor donker rood met (drie polige encoder)

Encoder TXT

153422

Encoder motor licht rood met (drie polige encoder)

Powermotor 8:1

35481

Igarashi motor met zwart kapje

Powermotor 20:1

104589

Igarashi motor met grijs kapje

Powermotor 50:1

104574

Igarashi TYP 33G-50 motor met rood kapje

Veel van deze motortjes had ik inmiddels, en van M- en Mini-Motor zelfs diverse exemplaren. Maar toch moest ik nog steeds de 'Power Motor', die ik veelvuldig in bouwmodellen tegenkwam, ontberen. Bij de als aanvulling, via Markplaats opgekochte, spulletjes zaten ze nooit. En de Fischertechnik 34965 Power Motor set is, voor zover ik kon achterhalen, lastig leverbaar. Na wat onderzoek werd duidelijk dat de losse motoren, met diverse vertragings-verhoudingen, gelukkig nog wel steeds redelijk goed leverbaar zijn via de diverse fischertechnik-webshops die ook losse onderdelen verkopen. Gebruikt, maar ook nieuw!

Gewoon bestellen kan dus natuurlijk altijd nog, en wie weet komt er in de toekomst nog eens een aantrekkelijke aanbieding van tweedehands fischertechnik voorbij, maar tot die tijd leek het me leuk om eerst eens wat te gaan experimenteren met alternatieve ‘Powermotoren’.

Met wat zoekwerk, lukte het 2 motortypes te vinden die al direct een 4mm as hebben en waarop dus direct alle reguliere fischertechnik-onderdelen kunnen worden gemonteerd. Dit leidde tot onderstaand overzichtje waarin ook de (op dit moment leverbare) Igarashi motoren zijn opgenomen.

Wat verrassend is, is dat het absoluut niet lonend is zélf een Igarashi TYP 33G-50 te gaan kopen als je een fischertechnik Powermotor 50:1 (~110 rpm) nodig hebt. Laatsgenoemde is ongeveer voor de halve prijs, én volledig uitgerust met eindkap met keurige fischertechnik aansluitbussen, nieuw te koop bij de diverse fischertechnik webshops.

Vier motors

Naam

Omschrijving

Rpm

V

As

Richtprijs

Moment

Igarashi TYP 33G-50

De fischertechnik powermotor 50:1

110

12

5mm

60 Ncm

€ 27,50

Igarashi TYP 33G-125

"Powermotor" met overbrenging 125:1

38

12

5mm

90 Ncm

€ 27,50

Igarashi TYP 33G-312

"Powermotor" met overbrenging 312:1

18

12

5mm

90 Ncm

€ 27,50

JGA25-370 (21.3:1)

DC motor met overbrenging 21.3:1 (uit China)

220

12

4mm

50 Ncm

€ 6,00

JGA25-370 (9.6:1)

DC motor met overbrenging 9.6:1 (uit China)

450

12

4mm

22 Ncm

€ 6,00

ZGB25RP (51.5:1)

DC motor met overbrenging 51.5:1 (uit China)

100

12

4mm

54 Ncm

€ 12,00

ZGB25RP (14.7:1)

DC motor met overbrenging 14.7:1 (uit China)

350

12

4mm

19 Ncm

€ 12,00

200-100-rpm

Deze bloemlezing overziend: de JGA25-370 is (met halve prijs) ongeveer net zo krachtig qua draaimoment als de ZGB25RP en dat deze motoren in de praktijk (volgens specs) maar weinig zouden moeten onderdoen voor de, qua maatvoering grotere, fischertechnik Powermotor 8:1 (met zwart kapje).

Doordat ik wat ervaring heb met 3D-ontwerp, lukte het voor de motortjes motorbehuizingen te ontwerpen. Het enige verschil tussen deze type motortjes is eigenlijk dat de motor-as bij de ene in het midden uitreedt (JGA25-370), en bij de ander net als bij de powermotoren uit het midden is gepositioneerd (ZGB25RP). Een goede vriend van me, Dimitri Modderman, printte de hulsjes uit en de pasvorm was direct uitstekend.

De diameter van de motor-as is keurig 4 mm, maar met zo’n 12 mm wel wat aan de korte kant. Daardoor is het aanklemmen van het eerste tandwieltje wat lastig. Met een koppel-hulsje op maat zal het (krachtige!) draaimoment met minder gevaar op slippen kunnen worden doorgegeven. De koppelstukjes voor de Powermotor (met ~5 mm as) zijn hiervoor echter net te ruim.

Op de foto een rupsvoertuigje met de motortjes. Een omwentelingssnelheid van 100~200 rpm is hierbij evenwel, door de 1:1 overbrenging, wel wat aan de lage kant. Gelukkig zijn er vele snelheden mogelijk. Samenvattend kan ik concluderen dat je, als je de moeite neemt de motorhuisjes te (laten) printen, dit soort motortjes een prima, en prijsgunstige, aanvulling op de reguliere fischertechnik motoren zijn!

Een filmpje met mijn bevindingen is te vinden op https://youtu.be/aWtiH9OMJ4c