De originele fischertechnik elektronica modules, liefkozend 'Silberingen' genoemd, dateren van de eerste helft van de jaren 70 van de vorige eeuw maar zijn nog steeds erg gewild om de modellen uit de populaire 'Hobby'-boekenserie te kunnen nabouwen. De originelen zijn inmiddels schaarse verzamelobjecten geworden (met de hier bijbehorende vraagprijzen), maar in de loop van de tijd hebben al vele mensen ze zelf succesvol nagebouwd.
Bij mijn eigen 'reproducties' van deze modules wilde ik zo dicht mogelijk bij het origineel blijven. Ik wilde bijvoorbeeld ook de voedingsspanning van de modules op dezelfde manier kunnen aansluiten als bij de originele 'Silberlingen'. Er worden hiervoor metalen clips tussen de modules geschoven. Inmiddels waren vele modules gebouwd en werd steeds regelmatiger de vraag gesteld of deze functionele replica's niet ergens te koop waren.
Inmiddels zijn de kant en klaar gebouwde en geteste modules in de online catalogus opgenomen. Maar voor wie enige knustelvaardigheden heeft, en een beetje kan solderen, zijn inmiddels nóg prijsgunstiger bouwpakketten beschikbaar.
De bouw-instructies voor deze bouw-kits vindt u op deze pagina. Omdat de verschillende modules qua constructie en gebruikte onderdelen weinig onderling verschillen, kan worden volstaan met één gemeenschappelijke beschrijving. Er is ook een instructie-filmpje waarin de paar mogelijk lastige zaken (zoals het aanbrengen van de metaalstripjes op de zijkanten van de behuizing, of het op de printplaat solderen van een potentiometer) duidelijk in beeld zijn gebracht.
In het 'Silberling'-bouwpakket bevinden zich de behuizing met deksel en frontplaatje van de gekozen module. Verder zijn een printplaat en alle voor de bouw benodigde onderdelen meegeleverd. Het schema van de module en een schets van de componentenopstelling zijn hieronder te downloaden als PDF-document. De montageaanwijzingen zijn in de Nederlandse, Engelse en Duitse taal.
Tip: Het is handig de inhoud van het zakje in een bakje te storten
Op die manier is alles zometeen snel te vinden en raken er geen componenten zoek
Enige ervaring met solderen is weliswaar vereist, maar erg moeilijk is het zeker niet. Gebruik niet te veel soldeertin en soldeer niet te lang op één plek. Sommige onderdelen, zoals de LED of de potentiometer (bij de verschilversterker of Flipflop) kunnen kapot gaan als ze te heet worden. Ook bij het solderen van de metaalstrips op de behuizing moet kordaat te werk worden gegaan om smelten of vervorming van de kunststof te voorkomen.
De foto's in het stappenplan hieronder komen uit een video die het bouwen van een 'Silberling' hopelijk verhelderend in beeld brengt. Natuurlijk sta ik altijd voor u klaar met advies als iets niet meteen mocht lukken.
Het bouwpakket bevat twee korte (~10 cm) en twee langere (~13 cm) metaalstripjes. Deze vormen zometeen de aansluitingen van de voedingsspanning. Ze worden aangebracht op de zijkanten van de 3D-geprinte modulebehuizing.
Begin met de twee langere stripjes. Deze lopen verticaal, op de bodem door de opening van de twee 'bruggetjes' door. Elk metaalstripje wordt door een kleine sleuf aan de korte kant van de behuizing geschoven. Laat het stripje aan beide zijden even ver uitsteken (afbeelding). Of de lengte aan beide zijden (ongeveer) gelijk is, laat zich eenvoudig controleren met een schroevendraaiertje. Buig nu de uitstekende eindjes omhoog en vouw ze terug naar binnen, over de wand van de behuizing. Herhaal dit met het andere lange metaalstripje.
De kruispunten van de metaalstrips op de bodem van de behuizing moeten worden gesoldeerd. Pas hierbij op dat de strips hierbij niet te heet worden, want dan kan het plastic van de achterzijde van de behuizing smelten en vervormen.
Volg de componentenopstelling om de verschillende componenten op de printplaat te solderen. Doe de lage, liggende, onderdelen (weerstanden en diodes) eerst. Daarna de elco's en transistoren en eventueel 'staand' te monteren weerstanden. Bewaar een aantal van de afgeknipte draadjes om de eventuele potentiometer (draaiknop, zoals bij de Monoflop en 'Grundbaustein') te kunnen monteren. Ook zijn er twee draad-eindjes nodig om de printplaat aan de metalen strips in de behuizing te kunnen solderen.
De LED wordt aan de andere kant van de printplaat (frontzijde) gemonteerd. Let op de polariteit: het vierkante eilandje op de printplaat geeft de min (kathode) aan. De LED heeft aan deze zijde een korter bevestigingsdraadje. Ook heeft de kraag de LED aan deze kant een recht vlakje. Duw het LEDje aan de bovenzijde van de printplaat door de gaatjes, leg het frontplaatje er tijdelijk bovenop en druk de LED van achter goed door het gaatje in het frontplaatje. Draai het geheel om en soldeer de LED aan de componentenzijde van de print vast. Hierdoor is de LED hoog genoeg gemonteerd zodat deze goed door het gaatje van het front steekt.
Voordat de printplaat in de behuizing wordt geplaatst, worden de stekkerbussen geplaatst en gesoldeerd aan de front-zijde (de componenten bevinden zich aan de achterzijde van de printplaat). Er worden z.g. PTN2-10 bussen gebruikt. Deze zijn gemodificeerd zodat de fischertechnik stekkers (2,5mm) er goed in passen. Deze metalen bus is niet rondom gesloten, maar heeft een opening. Het grote voordeel hiervan is dat elke bus, indien nodig, altijd later nog kan worden samengeknepen (als de stekkers te los zitten) of worden 'geopend' (als de stekkers er te lastig in gaan). De bus is niet symetrisch: de te solderen pin zit niet precies gecentreerd achter de bus. Hierdoor is het van belang dat de bussen met de juiste oriëntatie worden ingesoldeerd.
Voor alle bouwkits geldt dat de openingen in de stekkerbussen in de linker of rechter rij naar binnen moeten zijn georiënteerd. Er zijn enkele modules (de 'Grundbaustein' en de 'Flipflop') die een bus in het midden boven en onder hebben. Voor deze bussen geldt dat de opening naar buiten (resp. naar boven of naar onder) moet zijn gekeerd zoals in de foto hiernaast. (zie tevens de tweede foto hieronder, waar de bus licht schuin is gemonteerd)
Soldeer de bussen allereerst (van bovenaf, dus aan de front-zijde van de printplaat) vast. We kunnen ze altijd nog 'uitrichten' als er bussen (zoals in de vierde foto hieronder) niet goed genoeg achter de gaten in het front vallen. Verwarm de bus opnieuw met de soldeerbout en herpositioneer deze licht met een pincet (vijfde foto).
Plaats de printplaat nu in de behuizing en soldeer de twee draadjes van de voedingspunten vast aan de metaalstripjes. Zorg dat de soldeerplek niet te heet wordt (het plastic van de behuizing kan dan smelten en vervormen) en knip de draadeindjes zo kort mogelijk af zodat het deksel zonder belemmeringen terug geplaatst kan worden.
De laatste foto in de reeks hierboven toont het sluiten van de behuizing. De kleine schroefjes vallen het gemakkelijkst in de gaatjes als we deze eerst even 'voorbewerken' met een kruiskop-schroevendraaier. Draai de schroeven niet te vast. De schroefbuisjes in de deksel zouden kunnen afbreken. Als dat mocht gebeuren, kan de behuizing ook worden dichtgeplakt met enkele druppeltjes secondenlijm.
Gefeliciteerd! U heeft uw eigen 'Silberling' gemaakt! Ik wens u veel experimenteer-plezier met deze elektronicamodules!
